februari 2014 – dimitri bontenakel

Had het overlijden van Philip Seymour Hoffman sporen nagelaten? Wilde ik even weg van de berichtgeving over het in fijn stof verpakte Valentijnscadeau van onze Vlaamse Regering? Of was het omdat ik na een half jaar opnieuw een fatsoenlijk werkende dvd-speler bezit? Wat maakt het uit, gisterenavond heb ik mezelf nog ’s getrakteerd op The Big Lebowski. Ge-no-ten!

Hadden de gebroeders Coen zich voor Miller’s Crossing nog gebaseerd op de verhalen van Dashiell Hammett, voor The Big Lebowski zochten ze inspiratie bij die andere noir-icoon: Raymond Chandler. Chandlers verhalen worden gedragen door de oneliners spuwende p.i. Philip Marlowe en zijn ontmoetingen met fraaie en minder fraaie figuren uit de Hollywood Hills. De plot hangt met haken en ogen aan elkaar, wordt bij elke pagina een tikje complexer en doet op het einde van de rit volstrekt niet meer ter zake.

Zo ook bij Lebowski. Het rustige leventje van Jeffrey ‘The Dude’ Lebowski wordt ruw verstoord wanneer twee potige kerels bij hem binnenvallen en op zijn tapijt urineren. De plot omvat een persoonsverwisseling, de ontvoering van een nymfomane miljonairsvrouw, een koffer met een miljoen dollar en drie nihilisten die graag al ‘s ne pannenkoek gaan eten. Doet allemaal niet ter zake – op het einde van de film zit The Dude nog steeds zonder tapijt.

De reden is eenvoudig. Net als bij Raymond Chandler draaide het bij de Coens om personages en dialogen, niet om plotwendingen. Die dialogen zitten er dan ook boenk op, telkens weer. Geniet even mee.

Bridges, Buscemi en Goodman, na het bowlen:
DUDE: It’s like what Lenin said… you look for the person who will benefit, and, uh…
DONNY: I am the walrus.
DUDE: You know what I’m trying to say…
WALTER: That fucking bitch…
DUDE: Oh yeah!
DONNY: I am the walrus.
WALTER: Shut the fuck up, Donny! V.I. Lenin. Vladimir Ilyich Ulyanov.
DONNY: What the fuck is he talking about, Dude?

Jeff Bridges en Julianne Moore:
MAUDE LEBOWSKI: Do you like sex, Mr. Lebowski?
DUDE: ‘Scuse me?
MAUDE: Sex. The physical act of love. Coitus. Do you like it?
DUDE: I was talking about my rug.
MAUDE: You’re not interesting in sex?
DUDE: You mean coitus?

En dan vergeet ik even de droomscènes, de performance van John ‘Nobody fucks with the Jesus’ Turturro… en de Brandt die Philip Seymour Hoffman neerzet – The Big Lebowski was mijn kennismaking met Hoffman.

De film brak aanvankelijk weinig potten maar werd gaandeweg een cultklassieker, en zoals dat gaat met cultklassiekers beginnen die een eigen leventje te leiden. Er waren de politieke en feministische analyses. Er is het jaarlijks weerkerende Lebowski Fest in menig Amerikaanse stadje. En sinds 2005 is er ook het ‘Dudeism’, ook bekend als ‘The Church of the Latter-Day Dude’, een online godsdienst die ‘s mans levensstijl en principes hoog in het vaandel draagt. Hun logo? Yin en yang maar dan met bowlingbalgaten erin. Ik verzin dit niet!

En dan is er ook nog dat Belgische schrijvertje dat in 2008 op het lumineuze idee kwam een komische noir te schrijven en bij zijn research via Raymond Chandler en James M. Cain bij de gebroeders Coen uitkwam. En besloot een badscène in De steek van de schorpioen te stoppen.

Gun uzelf dat pleziertje. (Her)bekijk The Big Lebowski. Zo goed is In Vlaamse Velden per slot van rekening niet.

Deze column las u reeds in het laatste nummer van
het tijdschrift VERZiN (jan-feb-ma ’14). Toch niet?
Ha, lees hem dan hier.

‘Hier jongen, een modelbouwschip voor je verjaardag. We gaan haar samen bouwen. Ik zal je tonen hoe het moet. Nee, jongen, eventjes nergens aankomen.’
De didactische opa, we hebben er allemaal mee te maken gehad.

Toen ik vernam dat deze VERZiN over (herkenbare) personages zou gaan, snuffelde ik bij wijze van voorbereiding rond in boeken en op het web. Meteen stond hij daar, de didactische opa, en wel in de vorm van een Nederlandse schrijfadviessite. Om tot levensechte personages te komen, had je alleen maar hun stappenplan te volgen. Negen tips, op een drafje:

Tip 1-5: Kies een sprekende naam voor je personage! Dos hem typerend uit! Geef hem een tic, een karakteristieke uitdrukking, een geur – keuze uit babyzalf, parfum, sigaret of ontsmetting!
Hmm, even denken. Archibald Goetgeluck wachtte op zijn date. Nerveus frunnikte hij aan zijn vlinderdas. Zijn kalende hoofd geurde naar Zwitsal.
Tip 6-8: Stop een favoriet voorwerp in zijn handen, en een gelukkige of pijnlijke herinnering in zijn hoofd! Gun hem een diep verlangen of zadel hem op met een trauma!
Archibald betastte de flacon babyshampoo in zijn jaszak en liet zich terugvoeren naar zijn gelukkige jeugd. Lang geleden, toen zijn moeder in de linnenkamer naar een proper washandje zocht, was hij bijna verdronken in de badkuip. Sindsdien is Archibald bang van water.
Tip 9: een personage is een vat vol tegenstrijdigheden!
Archibald is bang van water. Behalve als hij gedronken heeft, want dan duikt hij met kleren en al in de stadsfontein. Hopla!

Dat het goed kan foutlopen bewijst niet alleen de passage hierboven maar ook de eerste aflevering van de zondagavondreeks De Ridder: de roodharige protagoniste verstopt het concertbandje om haar pols en verzint een smoes over een aangereden hondje als excuus voor haar laattijdige verschijning op het werk. Et voilà: de zoveelste gedreven vrouw met een rebelse hoek af, okselfris en recht uit de matrijs.

Dat het anders kan, bewijst Annelies Verbeke in haar recente bundel Veronderstellingen. Daarin voert de schrijfster een hond op die een lange brief aan God de vader schrijft. Geestig, ontroerend en – jawel – o zo herkenbaar. Daarom, als je meer wil weten over herkenbare personages, vergeet dan de tips van onze didactische opa, lees Verbekes verhalenbundel. Nog beter, lees hem op een terrasje en leg je oor intussen te luister, zoals Simon Carmiggelt dat vroeger deed. Of zit ik hier nu gewoon tips te geven?

___________
In VERZiN vind je interviews met bekende en minder bekende schrijvers, info over literaire tijdschriften, schrijfcursussen, recensies, en columns van de hand van deze ouwe jongen. Meer info vind je hier