Hier wordt niet gepoetst, gewassen of gestreken

cover-oever-compleet

Abdualla Maksour (°1983, Hama, Syrië) studeerde literatuur aan de universiteit van Damascus en behaalde een mini-MBA aan de universiteit van Caïro. Hij werkte als journalist onder meer voor Al-Jazeera. Hij schreef vijf romans. De meest recente, Via Dolorosa, verscheen in 2014. Sinds dat jaar woont hij als erkend politiek vluchteling in de Kempen.

Slimmerik die u bent, weet u dat een handvol biografische feiten nog geen leven samenvat en dat Abdualla als Syrische vluchteling één en ander heeft meegemaakt. Bij aankomst in de PEN-schrijversflat – Abdualla verbleef er in februari – vertelde hij over zijn leven: de studentenjaren in Damascus, de vlucht naar Europa. Het is niet aan mij om de schokkende ervaringen uit zijn leven breed op deze pagina uit te smeren. Wat ik u wel kan zeggen, is dat hij een mooi verhaal over zijn ballingschap heeft geschreven. Het heet De weg der smarten en u kan het lezen in de bundel waarvan u hierboven de omslag ziet.

Aan de andere oever van het verlangen, zo heet de bundel, en hij verdient een woordje uitleg.

In het voorjaar ontving ik een mail met een verzoek. Samen met uitgeverij P wilde PEN Vlaanderen een boek met tweeluiken uitgeven: naast de tekst van een gevluchte auteur (uit Palestina, Soedan, Irak, Syrië) zou een tekst van een Vlaamse auteur komen te staan, in zijn of haar eigen stijl en met een eigen aanpak. “We hopen dat de Vlaamse auteur in kwestie zich door de tekst aangesproken voelt, of geprikkeld, ontzet, geroerd, noem maar op”. Ik mocht een tekst schrijven die in dialoog ging met Abdualla’s De weg der smarten. Ik zegde meteen toe. Natuurlijk zegde ik meteen toe.

In de verre ochtenden van de ballingschap moet je je wel alles herinneren wat op jou lijkt, want de ballingschap alleen zal nooit op jou lijken, hoezeer je je er ook mee probeert te vereenzelvigen en hoezeer je er volledig mee probeert te versmelten.

 

Zo begint De weg der smarten.

Henri zegt: het geheugen is de optelsom van ons leven. alles wat we gezegd en gezien en gehoord en geproefd hebben. Wel, het mijne is een vergiet geworden,  en de gaatjes worden alsmaar groter.

Een fragment uit Alice in ballingschap

Net als De weg der smarten gaat mijn verhaal over het leven als balling, over vervagende herinneringen, over de liefde, over de dood. Alice in ballingschap is géén tekst over vluchtelingen, wel één over mensen die geen rol meer te spelen hebben in onze samenleving. Ze voelen zich overbodig. Ze voelen zich ongewenst. Lang niet altijd beelden ze zich dat in.

De Alice uit de titel is een dementerende weduwe. Ik ontmoette haar en andere Alice’en in het Sint-Maria-rusthuis in Berchem. Haar verhaal kan u ook lezen in Aan de andere oever van het verlangen. De bundel wordt op donderdag 3 november om half vier voorgesteld op de Boekenbeurs (Rood podium).

Misschien treffen we elkaar daar?

fortuinlijke mensen

Wij dus naar Krakau. Wij, dat zijn auteurs Annmarie Sauer, Peter Theunynck, Johan de Boose en mezelf. Dinsdagochtend vertrokken we in alle vroegte en om halfdrie stonden we in het oude centrum, waar ik mocht vaststellen dat het Poolse stadje wat weg had van Ljubljana, en ook wel van Sarajevo, zij het dan zonder de oorlogslittekens. We hadden enkele uren de tijd om de stad te verkennen, en dat deden we onder een stralende zon – vorige week zat Polen aan de juiste kant van de straalstroom. Het Planty-park dat het oude centrum met groen omkranst, de Rynek Glówny met haar Mariakerk en haar Raadhuistoren, de imposante Wawelburcht. In de Kazimiersk-wijk rook het naar pijptabak, de bulderende trams waren gebouwd in Brugge, het bier wordt er in halve liters geserveerd. Eén advies: blijf weg uit de lakenhal: de smeedijzeren lichtarmaturen zijn slechts een lokmiddel, uitgezet door snode souvenirventers – een beetje zoals die lantaarnhengelvis de kleine Nemo in zijn bek wilde lokken met dat biolampje op zijn kop.

Enfin, genoeg voor toeristische gids gespeeld. We waren hier tenslotte niet voor ons plezier, maar voor het tweejaarlijkse PEN & ICORN-congres, dat plaatsvond in het Manggha-museum aan de oevers van de Wyslaw. PEN International verenigt auteurs die ijveren voor vrije meningsuiting en zich inzetten voor vervolgde schrijvers, het International Cities of Refuge Network verenigt steden en regio’s overal ter wereld met hetzelfde doel. Voor de geïnteresseerden: www.penvlaanderen.be en www.icorn.org. Voor alle duidelijkheid, het gaat hier niet om een overgesubsidieerde, uit de staatsruif schransende dinner club maar een stel georganiseerde idealisten die vanuit hun comfortabele positie in het min of meer vrije westen een steentje willen bijdragen.

Dinsdagavond trapte Timothy Garton Ash het congres af in de aula van het Jaglonski College, waar de geborstelde versie van paus Johannes Paulus II welwillend op hem neerkeek. Ash besloot zijn speech met de woorden: speak openly but with civility – waardevol advies voor menig forumvlaming. Woensdag, donderdag en vrijdag hebben we dan geworkshopt, genetwerkt, geluisterd naar panelgesprekken. Er werd geïnformeerd, getuigd, gediscussieerd, en tijdens de koffiepauze werd er aangeschoven voor de sputterende koffie-automaat en de schaal pateekes, want auteurs zijn ook maar mensen.

Ik luisterde er naar de getuigenis van een Russische journaliste die onderdak had gevonden in Helsinki om er twee jaar lang ongehinderd over moedertje Rusland te kunnen schrijven, en nadien Rusland niet meer binnen kon omdat ze zo succesvol was geweest in haar aanpak. Ik hoorde over verdwenen Mexicaanse en gevangen gezette Turkse jounalisten. Tijdens een panelgesprek over wat de Westerse pers gemakshalve de Arabische lente en winter noemt, waren we getuige van een dispuut tussen een Algerijnse en een Palestijnse auteur – een treffend voorbeeld van hoe gevoelig de kwestie ligt en hoe snel een ongelukkige formulering de lont in het kruitvat kan doen belanden.

Niet alle verhalen kenden een slechte afloop. Veel vervolgde schrijvers of journalisten werden uit hun gevangenissen bevrijd of vonden onderdak in een gastland. Maar omdat de mens het nooit zal kunnen laten elkaar de duvel aan te doen, zal het werk wel nooit voltooid geraken.

Toen ik thuiskwam, beheerste BDW en Zulte-Waregem het nieuws. Het is een zorgeloos land waarin zo’n non-item de voorpagina’s haalt. Wat zijn wij toch fortuinlijke mensen.

Social media & sharing icons powered by UltimatelySocial
Facebook
Instagram