Roger Van de Velde versus de geblinddoekte maagd (2)

Recht op antwoord zorgde ervoor dat steeds meer mensen zich het lot van Van de Velde gingen aantrekken. Na een schrijverspetitie en een gesprek met de minister van Justitie werd hij in april 1970 vrijgelaten. Omdat hij in de cel lichamelijk maar niet psychisch was afgekickt zou hij zich in juni laten opnemen in een Amsterdamse kliniek om van het spul af te geraken. Zover is het echter nooit gekomen. Zijn hart begaf het tijdens een slemppartij. Op 30 mei 1970, op het terras van Brasserie André in de Antwerpse Statiestraat, stierf Roger Van de Velde.

Postuum verschenen de verhalenbundels Kaas met gaatjes en De dorpsveroveraar, en de novelle Tabula Rasa. De vergetelheid wenkte. Helemaal opgeslokt door de nevelen werd hij niet, onder meer dankzij de inspanningen die collega-auteur Erik Vlaminck zich getroostte om Van de Veldes nagedachtenis levend te houden. Niet alleen bekeerde hij op de SchrijversAcademie generaties aspirant-schrijvers tot Van de Velde-acoliet, hij nam ook het voorwoord bij het in 2001 heruitgegeven De knetterende schedels voor zijn rekening, én schreef een toneelstuk over de man. Van de Velde: j’aimerais mieux de bouche vous le dire ging in 2012 in première. Theatergezelschap Olympique Dramatique zette drie Roger Van de Veldes op de planken: de schrijver, de journalist en de toxicomaan.

A writer’s writer is jammer genoeg nog geen publisher’s writer, en daarom vindt u zijn oeuvre niet meer in de reguliere boekhandel. De twee boeken die sinds kort in mijn boekenkast resideren, kocht ik bij de antiquair. En dat is jammer. De tand des tijds heeft namelijk weinig vat op Van de Veldes puntige proza.

Zo is de novelle Tabula rasa een bijzonder geestige farce over een kapperszoon die droomt van een leven in de letteren. In volgend fragment wil hij indruk maken op zijn redactiemakkers van het literair tijdschrift waartoe hij zopas is toegetreden, en waagt hij zich voor het eerst aan geëngageerde poëzie:

Gedurende drie avonden zwoegde ik aan een progressief, strijdbaar gedicht over Biafra. Daelman had weliswaar geen opdracht gegeven maar ik wilde niet met lege handen op die redactievergadering verschijnen. De kwestie was met welke onthullende boodschap ik mij kon aanmelden zonder uit de toon te vallen in dat ondernemende gezelschap. Mijn lamentabel lyrisch Geschwärm met de stranden van Tahiti en de borsten van Mathilde was uiteraard ongeschikt. Aanvankelijk dacht ik aan Vietnam en een filippica tegen het wanbeleid van Johnson, maar die had in het Witte Huis al de plaats geruimd voor Nixon, en Nixon was nog niet in de mode. Van alle stenen des aanstoots leek Biafra mij per slot van rekening het dankbaarste materiaal. Rot van gruwelen en onrechtvaardigheid en in zijn afschuwelijke realiteit toch nog net abstract genoeg om speling te laten voor dichterlijke vrijheden.

Over twee jaar vieren we de vijftigste verjaardag van zijn hartfalen, en omdat veel mensen belang hechten aan zulke ronde getallen – uitgevershuizen niet in het minst – lijkt het me een koud kunstje om 2020 tot Roger van de Velde-jaar uit te roepen, en zijn complete back catalogue opnieuw op de markt te gooien. Met een nabeschouwing van Erik Vlaminck, bijvoorbeeld. En een herneming van zijn toneelstuk bij wijze van boekvoorstelling.

Zij die intussen met leven en werk van Roger Van de Velde willen kennismaken, kunnen terecht op zijn website: www.rogervandevelde.be. Naast enkele kortverhalen stelden de erven Van de Velde zijn pamflet Recht op antwoord integraal ter beschikking.

Waarvoor hulde.

Roger Van de Velde versus de geblinddoekte maagd (1)

Nog niet zo lang geleden schreef ik over John Williams en Richard Yates. Beide schrijvers ontbeerden de lezersaantallen die ze verdienden, beiden stonden ze bekend als a writer’s writer, wat zoveel wil zeggen als: “ik mag het respect van mijn collega’s dan wel op zak hebben, mijn boeken raak ik aan de straatstenen niet kwijt.” Het miskende schrijverschap is natuurlijk geen louter Amerikaans fenomeen. Ook in ons taalgebied zijn er talloze oeuvres in de vergeetput beland. Dat van Roger Van de Velde bijvoorbeeld. Kent u deze schrijver? Zo nee, trek het u niet aan, de man is immers a writer’s writer (zie hierboven). Zo ja, dan bent u oftewel zélf een schrijver oftewel iemand die langdurig met een zekere Erik Vlaminck in contact bent geweest.

Voor zij die het mochten appreciëren, een kennismaking:

Roger Van de Velde (°1925) leek aanvankelijk onder een gunstig gesternte geboren. Willem Elsschot sprak zich positief uit over zijn eerste schrijfsels en nog vóór zijn drieëntwintigste was hij niet alleen getrouwd én vader geworden, maar kon hij ook aan de slag als journalist bij De Nieuwe Gazet. Op dezelfde leeftijd kreeg hij echter met maagproblemen af te rekenen, en het was dit vermaledijde verteringsorgaan dat hem zou opzadelen met een alcoholprobleem en – alsof dat niet genoeg is – met  een joekel van een Palfiumverslaving. Toen deze pijnstiller op de lijst met narcotica terechtkwam, en dus niet meer zonder voorschrift te verkrijgen was, was het al te laat voor Van de Velde. Hij was hopeloos verknocht aan het goedje. Om in zijn behoeften te voorzien, begon hij met doktersvoorschriften te knoeien en liep tijdens een politiecontrole tegen de lamp. Zijn advocaat pleitte ontoerekeningsvatbaarheid. Had de man beter niet gedaan. Het psychiatrisch onderzoek dat daaruit voortvloeide, duurde welgeteld vijfentwintig minuten.

Er kwam wat klassiek klop- en luisterwerk aan te pas met het hamertje en de stethoscoop; mijn curriculum vitae, inclusief de onvermijdelijke kinderziekten en de al even onafwendbare schoolrapporten, werd in vogelvlucht overschouwd; er werd onbescheiden navraag gedaan betreffende mogelijke gevallen van uitgesproken idiotie onder mijn levende en reeds overleden familieleden tot in de derde graad; en nadat ik nog even mijn broek had laten zakken, was de vertoning compleet .
(uit Recht op antwoord)

De psychiater bestempelde Van de Velde als zwaar karaktergestoord en hij werd geïnterneerd. Van de acht jaar die hem nog gegund waren, vertoefde hij er zes in “het mensenreservaat” zoals hij het zelf placht te noemen. Van de weeromstuit begon Van de Velde te schrijven. Omdat gedetineerden niet verondersteld worden te publiceren, schakelde hij zijn echtgenote in om zijn teksten tot bij de uitgever te krijgen.

Dat ik het handschrift van een onschuldig boek, in wekelijkse afleveringen verborgen tussen mijn ondergoed, naar de bezoekzaal heb moeten smokkelen, waar mijn vrouw het op haar beurt met de daver op het lijf tussen haar kleren moest wegmoffelen.
(uit Recht op antwoord)

 Hij debuteerde met Galgenaas in 1966. Zijn debuut bundelde zestien verhalen die zich stuk voor stuk in de gevangenis afspeelden. In 1969 volgden de bundel De knetterende schedels en Recht op antwoord, een pamflet waarin hij te keer ging tegen Vrouwe Justitia.

Veel meer ter zake bevoegde juristen en ook naar rechtvaardigheid hunkerende literatoren hebben herhaaldelijk wraakroepende wantoestanden aangeklaagd om na verloop van tijd doorgaans ontmoedigd tot de vaststelling te komen dat die geblinddoekte en kennelijk frigide maagd met haar slecht geijkte balans geen spier op haar marmeren gelaat vertrekt als men haar nijdig tegen de marmeren schenen schopt.
(uit Recht op antwoord)

(wordt vervolgd)

Social media & sharing icons powered by UltimatelySocial
Facebook
Instagram